اطیمنان از عملکرد صحیح فیوز مینیاتوری

در این مقاله قصد داریم شما رو با اطمینان از عملکرد صحیح کلید یا فیوز مینیاتوری آشنا کنیم؛ در بخش ابتدای به توضیحی مختصر از فیوز مینیاتوری بسنده می‌کنیم. فیوز مینیاتوری یا کلید مینیاتوری Miniature Circuit Breaker که اختصارا MCB نام دارد و در تجهیزات الکتریکی و صنعتی استفاده می‌شود. فیوز مینیاتوری این تجهیزات را در برابر اتصال کوتاه حفاظت می‌کند. فیوز در واقع وسیله‌ای حفاظتی برای تجهیزات است و هر زمان که جریان بیش از حد مورد نظر وارد مدار شود، این فیوز تمام جریانات را قطع می‌کند و به وسایل برقی آسیب نمی‌رسد. شایان ذکر است که کلید مینیاتوری کلیدی حفاظت کننده در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه است. کلید مینیاتوری ها در 4 نوع تک پل، دو پل، سه پل و چهار پل و در تیپ های مختلف B، C، D، K، Z برای حفاظت از تجهیزات متفاوت با توجه به میزان جریان نامی مورد نظر در مصارف خانگی یا صنعتی استفاده می شود.

فیوزهای مینیاتوری، که به طور معمول به عنوان فیوزهای سرریزی یا فیوزهای فشرده هم شناخته می‌شوند، در مکان‌ها و کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از کاربردهای عمده فیوزهای مینیاتوری عبارتند از :

1. سیستم‌های الکتریکی خانگی : فیوزهای مینیاتوری به عنوان اجزای حفاظتی در سیستم‌های الکتریکی خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها از تغذیه‌های بیش از حد جریان الکتریکی و جلوگیری از حوادث مانند آتش‌سوزی و خرابی دستگاه‌ها محافظت می‌کنند.
2. صنعت : در صنعت، فیوزهای مینیاتوری به عنوان قطعه‌های حفاظتی در تجهیزات الکتریکی، دستگاه‌های کنترلی، موتورها و تجهیزات دیگر استفاده می‌شوند. آنها از خرابی‌های ناگهانی و افزایش جریان الکتریکی جلوگیری می‌کنند.
3. اتومبیل : فیوزهای مینیاتوری در اتومبیل‌ها به عنوان قسمتی از سیستم الکتریکی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها از جلوگیری از خرابی‌های الکتریکی و جلوگیری از حوادث خطرناک ناشی از مشکلات برقی در خودروها مسئول هستند.
4. تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی : در تجهیزات الکتریکی مانند تلویزیون‌ها، کامپیوترها، روترها و دستگاه‌های دیگر، فیوزهای مینیاتوری به عنوان محافظ از قطعات الکترونیکی این دستگاه‌ها در برابر خرابی‌های ناگهانی عمل می‌کنند.

عنصرهای کلید مینیاتوری و نکات مهم برای عملکرد بهینه

عملکرد یک کلید مینیاتوری یا کلید هوایی از دو مکانیزم اصلی تریپ حرارتی و تریپ مغناطیسی بهره می‌برد. وقتی جریان خطا روی دستگیره کلید اعمال می‌شود، میدان مغناطیسی توسط سیم پیچ ایجاد می‌شود و بر روی نیروی فنر نگه‌دارنده تکیه می‌کند، که منجر به تریپ شدن کلید می‌شود. نمای ظاهری این تریپ به شکل جابجایی دستگیره کلید به جهت قطع تماس‌های الکتریکی آن مشاهده می‌شود.

در کلیدهای مینیاتوری، حفاظت در برابر اضافه بار توسط رله حرارتی یا بی‌متال انجام می‌شود. بی‌متال باید به دقت با استفاده از استانداردها و مشخصات قراردادی تنظیم شود تا عملکرد بهینه را ارائه دهد. متأسفانه برخی از تولیدکنندگان ناکیفی به دلیل کاهش هزینه‌ها این عنصر مهم را در کلید حذف می‌کنند.

کلیدهای مینیاتوری نیز باید از حفاظت در برابر اتصال کوتاه توسط طراحی مخصوصی در سیم پیچ استفاده کنند، به گونه‌ای که هر سیم پیچ برای جریان نامی مشخصی طراحی شده باشد. در کلیدهای تقلبی از نوع سیم پیچ یکنواخت برای چندین جریان نامی استفاده می‌شود. مکانیزم کلید زنی یا سوئیچینگ در کلید مینیاتوری از کنتاکت‌های ثابت و متحرک تشکیل شده است که این کنتاکت‌ها با سیم‌ها در ورودی و خروجی کلید به ارتباط الکتریکی قرار دارند.

آزمایش کلید مینیاتوری: مراحل بررسی و عیب‌یابی

یکی از موارد حیاتی برای خریداران و کاربران کلیدهای مینیاتوری، تست دقیق و بررسی کلید مینیاتوری است. این بررسی شامل مراحل مختلفی می‌شود که شامل معاینه ظاهری، بررسی مواد استفاده شده در داخل و خارج کلید، عملکرد مکانیکی و بازرسی عملکرد کلید می‌شود.

عملکرد مکانیکی کلید مینیاتوری باید انعطاف‌پذیر و قابل اطمینان باشد و نباید با مشکلاتی مانند گیر کردن یا لغزش شاسی کلید مواجه شود. به عبارت دیگر، در صورت قطع برق و روشنایی، کلید مینیاتوری باید بتواند به راحتی تنظیم و در حالت روشن قرار گیرد. اگر با وجود تنظیم مجدد کلید، جریان برق برقرار نشود، این ممکن است به معنای وجود مشکل در سیم‌کشی مدار یا خود کلید مینیاتوری باشد.

گام اول در بررسی این مشکل این است که تمام اتصالات کلید و لوازم الکتریکی را قطع کنید. سپس با دست شاسی کلید را بالا و پایین حرکت دهید. اگر در حالت روشن (ON) باقی نماند، این نشان‌دهنده‌ی این است که کلید مینیاتوری نیاز به تعویض دارد.

حالا کلید را به حالت روشن (ON) قرار دهید و یک مولتی‌متر را با حالت ولت‌متر روشن کنید. سپس پراب قرمز را به پیچ یا ترمینالی که برق به کلید می‌دهد وصل کنید و پراب مشکی را به قسمت زمین شده در جعبه یا تابلوی مینیاتوری وصل کنید. ولتاژ نشان داده شده را بخوانید. اگر ولتاژ صفر باشد، این نشان می‌دهد که کلید مینیاتوری دچار عیب می‌شود. اما اگر ولتاژ نمایش داده شده به عنوان ۱۲۰ ولت یا ۲۳۰ ولت باشد، این نشان می‌دهد که کلید مینیاتوری در وضعیت سالم قرار دارد و ممکن است مشکل در سیم‌کشی مدار باشد.

آزمایش ولتاژی کلید محافظ جان

1. در این آزمایش، ولتاژ فقط به ترمینال‌های بالایی محافظ جان ورودی IN و N اعمال می‌گردد و هیچ جریانی از محافظ جان عبور داده نمی‌شود. ابتدا دو سر یک سیم دو رشته را به ترمینال‌های IN و N وصل نمایید.
2. ترجیحاً بهتر است که سیم فاز را به IN و سیم نول را به N متصل نمایید.
3. سپس با وصل کردن دو سر دیگر سیم به پریز برق، ولتاژ ۲۲۰ ولت برق شهر را به محافظ جان اعمال کنید.
4. حال شستی محافظ جان را بالا ببرید تا وضعیت آن ON شود.
5. .سپس دکمه Test که در کنار دکمه شستی قرار گرفته را فشار دهید.

نتیجه: اگر محافظ جان قطع شود و شستی به طرف پایین برگشته تا وضعیت OFF شود؛ محافظ جان شما سالم است.

آزمایش جریانی کلید محافظ جان

1. در این آزمایش نیاز به یک لامپ با وات پایین داریم. با توجه به اینکه عموم محافظ جان‌ها دارای حساسیت ۳۰ میلی آمپری هستند؛ توان لامپ نباید کمتر از ۸ وات واقعی باشد. برای تست محافظ جان‌هایی با حساسیت ۳۰۰ میلی آمپر نیز می‌توان از یک لامپ ۱۰۰ وات ساده استفاده کرد.
2. ابتدا ولتاژ ۲۲۰ ولت برق شهر را به ترمینال‌های IN و N ورودی در بالا مطابق تست قبلی متصل نمایید.
3. سپس دو سر سیم لامپ را به ترمینال‌های OUT و N خروجی در پایین متصل کنید.
4. حال شستی محافظ جان را بالا ببرید تا وضعیت آن ON شود. در این صورت لامپ روشن می‌شود
5. سپس سیم متصل به ترمینال N در خروجی را جدا کرده و به ترمینال N در ورودی برای یک لحظه تماس دهید (برای این کار تنها سر سیم را به پیچ ترمینال N بزنید.
6. . به محض اتصال دادن سیم به ترمینال N ورودی، لامپ برای لحظه‌ای روشن شده و باید بلافاصله محافظ جان مدار را قطع کند. یعنی شستی شما به وضعیت پایین یا OFF بازگردد.

نتیجه: چنانچه به هر دلیل محافظ جان مدار را قطع نکند و لامپ همچنان روشن بماند؛ به این معنی است که محافظ جان شما خراب بوده و فاقد حساسیت در عملکرد می‌باشد.

جلوگیری از خرابی‌های شایع در فیوزهای مینیاتوری

برای اطمینان از عملکرد صحیح یک فیوز، می‌توان از یک تست ساده با استفاده از مولتی‌متر استفاده کرد. در این تست، با بررسی تداوم (یا پیوستگی) در سراسر فیوز، می‌توان تشخیص داد آیا فیوز به درستی کار می‌کند یا خیر. اگر پیوستگی وجود نداشته باشد، این نشان‌دهنده است که فیوز خراب شده است.

از اهمیت برابری فیوزهای جدید با فیوزهای قدیمی و همچنین درجه مطابقت فیوز با مدار استفاده می‌شود. تعویض فیوز خراب با فیوزی از نوع و درجه مشابه بسیار حیاتی است. در غیر این صورت، ممکن است خرابی فیوز جدید نیز اتفاق بیافتد. برای حفاظت از مدار به درستی، نیاز به رفع علت اصلی خرابی فیوز داریم.